Yeme Bozuklukları: Anoreksiya, Bulimiya ve Ortoreksiya

Yeme bozuklukları, bireylerin fiziksel ve psikolojik sağlığını derinden etkileyen ciddi ruhsal hastalıklardır. Günümüzde özellikle gençler arasında yaygınlaşan bu bozukluklar, yalnızca kilo ve vücut görünümüyle ilgili takıntılardan değil; aynı zamanda kontrol ihtiyacı, öz değer sorunları ve toplumsal baskılardan da kaynaklanır. Bu yazıda, en yaygın üç yeme bozukluğu olan anoreksiya nervoza, bulimiya nervoza ve son yıllarda daha fazla dikkat çeken ortoreksiya nervozayı detaylı şekilde ele alacağız.

Anoreksiya Nervoza Nedir?

Anoreksiya nervoza, kişinin aşırı kilo alma korkusuyla yemek yemeyi ciddi ölçüde kısıtlamasıyla karakterize edilen bir yeme bozukluğudur. Bu kişiler, genellikle zayıf olmalarına rağmen kendilerini şişman hissederler ve kilo vermek için aşırı diyet, egzersiz ya da aç kalma gibi davranışlara yönelirler.

Anoreksiya Belirtileri

-Aşırı kilo kaybı

-Yemeklerden kaçınma ya da çok az yeme

-Kalorileri takıntılı şekilde sayma

-Aynaya bakarken kendini kilolu görme (vücut dismorfisi)

-Soğuğa karşı hassasiyet, saç dökülmesi, cilt kuruluğu

-Duygusal olarak içe kapanma, depresyon, anksiyete

Anoreksiya Nervoza’nın Nedenleri

-Mükemmeliyetçi kişilik yapısı

-Aile içi baskı ve kontrol

-Medya ve sosyal medyada idealize edilen zayıf beden algısı

-Geçmişte yaşanan travmalar

-Öz saygı eksikliği

Anoreksiya Tedavisi

Anoreksiya tedavisinde multidisipliner bir yaklaşım benimsenir. Bu süreçte psikoterapi (özellikle bilişsel davranışçı terapi), beslenme danışmanlığı ve bazı durumlarda medikal destek gerekebilir. Ailenin tedaviye aktif katılımı da büyük önem taşır.

Profesyonel destek almak, zayıflık değil; cesarettir.

Bulimiya Nervoza Nedir?

Bulimiya nervoza, kişinin tekrarlayan aşırı yeme nöbetleri yaşaması ve ardından bu yiyeceklerden “kurtulmak” amacıyla kusma, laksatif kullanımı veya aşırı egzersiz yapmasıyla karakterize edilen bir yeme bozukluğudur.

Bulimiya Belirtileri

-Kontrolsüz yemek yeme nöbetleri

-Yemek sonrasında gizlice kusma

-Yemek konusunda suçluluk ve utanç hissi

-Diş minesinde aşınma ve boğaz tahrişi (sık kusmaya bağlı)

-Mide ve bağırsak problemleri

-Düzensiz adet döngüsü

Bulimiya Nervoza’nın Nedenleri

-Duygusal boşlukları yemekle doldurma alışkanlığı

-Kilo kontrolünü sağlama isteğiyle gelen suçluluk

-Toplumsal görünüş baskısı

-Erken yaşta yaşanan travmalar ya da taciz

Bulimiya Tedavisi

Bulimiya tedavisinde psikoterapi yine temel rol oynar. Kişinin aşırı yeme ve ardından gelen telafi davranışlarının nedenleri terapide ele alınır. Ayrıca beslenme alışkanlıklarının yeniden düzenlenmesi ve gerekli durumlarda antidepresan kullanımı da tedaviye eşlik edebilir.

Ortoreksiya Nervoza Nedir?

Ortoreksiya nervoza, sağlıklı beslenme takıntısı olarak tanımlanır. Kişi, “temiz” ya da “doğru” olduğunu düşündüğü gıdalar dışında hiçbir şeyi tüketmez ve bu takıntı, zamanla sosyal ilişkileri, psikolojik durumu ve genel sağlığı tehdit edici boyutlara ulaşır.

Ortoreksiya Belirtileri

-Organik ya da doğal olmayan yiyecekleri reddetme

-Gıdaların içeriğini obsesif biçimde inceleme

-Sağlıksız saydığı yiyecekleri tüketen insanları yargılama

-Sosyal ortamlarda yemek yemekten kaçınmaBeslenme düzeni bozulduğunda suçluluk hissetme

Ortoreksiya’nın Nedenleri

-Sağlıklı yaşam trendlerinin aşırı benimsenmesi

-Sosyal medyada “temiz beslenme” baskısı

-Kişilik yapısında katılık ve kontrol ihtiyacı

-Yeme üzerinden kimlik inşası (örneğin “ben glutensizim” gibi)

Ortoreksiya Tedavisi

Ortoreksiya, diğer yeme bozukluklarına göre daha az tanınan bir rahatsızlıktır ancak tedavisi benzer şekilde yürütülür. Psikoterapi desteği, özellikle kişinin düşünce kalıplarını yeniden yapılandırmasına yardımcı olur. Aynı zamanda diyetisyen desteği ile sağlıklı ve dengeli beslenme alışkanlıkları kazandırılır.

Yeme Bozukluklarının Toplumsal Yansımaları

Yeme bozuklukları yalnızca bireyi değil; ailesini, sosyal çevresini ve iş hayatını da etkileyen çok boyutlu sorunlardır. Bu bozuklukların yaygınlaşmasında medya, moda sektörü ve influencer kültürünün de büyük payı vardır. Özellikle gençler, sosyal medyada idealize edilen beden ölçülerine ulaşmak için sağlıksız davranışlara yönelebilirler.

Toplumsal Algı ve Damgalama

Ne yazık ki yeme bozuklukları hâlâ “kapris” ya da “zayıflama isteği” olarak küçümsenmekte. Oysa bu hastalıklar, ölüm riski taşıyan ciddi psikolojik rahatsızlıklardır. Toplumun bu konuda daha bilinçli ve destekleyici olması, iyileşme sürecini olumlu etkileyebilir.